Quy luật giá trị là một trong những quy luật căn bản trong hệ thống quy luật kinh tế. Đây là quy luật tác động rất lớn đến thị trường kinh tế hiện nay và góp phần kích thích, lưu thông hàng hóa. Vậy quy luật giá trị là gì? Nội dung, tác động của quy luật này như thế nào? Cùng BePro tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!
Quy luật giá trị là gì?
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế quan trọng trong sản xuất và trao đổi hàng hóa. Ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hóa thì ở đó có sự xuất hiện và hoạt động của quy luật giá trị. Yêu cầu chung của quy luật giá trị là sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên cơ sở hao phí sức lao động xã hội cần thiết.
Trong sản xuất hàng hóa, mỗi người sản xuất sẽ có hao phí lao động cá biệt nhưng giá trị hàng hóa được quyết định bởi lao động hao phí xã hội cần thiết. Vì vậy, nếu người sản xuất muốn bán được nhiều sản phẩm thì phải điều chỉnh cho hao phí lao động của mình phù hợp với mức hao phí chung của xã hội. Cụ thể để có nhiều lợi thế cạnh tranh thì họ nên điều chỉnh mức hao phí lao động cá biệt nhỏ hơn hoặc bằng với mức hao phí lao động xã hội cần thiết.
Mọi hoạt động của các chủ thể kinh tế trong sản xuất và lưu thông hàng hóa đều chịu tác động và chi phối của quy luật này.
Nội dung của quy luật giá trị
Nội dung của quy luật hàng hóa được BePro tổng hợp và gồm những ý sau đây:
Thứ nhất, quy luật giá trị yêu cầu sản xuất và trao đổi hàng hóa phải được thực hiện dựa trên hao phí sức lao động xã hội cần thiết.
Đối với một hàng hóa thì giá trị của nó phải nhỏ hơn hoặc bằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó, tức là giá cả thị trường của hàng hóa, có như vậy, việc sản xuất ra hàng hóa mới đem lại lợi thế cạnh tranh cao.
Thứ hai, trong trao đổi hàng hóa phải tuân theo nguyên tắc ngang giá, nghĩa là phải đảm bảo bù đắp được chi phí chí người sản xuất và đảm bảo hoạt động sản xuất đó có lãi để tiếp tục tái sản xuất
Sự tác động, vận hành của quy luật giá trị được thể hiện thông qua sự vận động của giá cả hàng hoá. Vì giá trị là tiền đề của giá cả, còn giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị. Vì vậy nên phụ thuộc vào giá trị của hàng hóa.
Thị trường còn phụ thuộc vào nhiều nhân tố khác như: cạnh tranh, cung – cầu, sức mua của đồng tiền. Sự tác động của các nhân tố này làm cho giá cả hàng hoá trên thị trường tách rời giá trị và lên xuống xoay quanh trục giá trị của nó. Sự tác động, thay đổi này là cơ chế hoạt động của quy luật giá trị.
Tác động của quy luật giá trị trong phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
Thứ nhất, điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa trên thị trường
Điều tiết sản xuất tức là điều khiển, phân bổ các yếu tố sản xuất giữa các ngành kinh tế, các lĩnh vực sản xuất khác nhau.
Nếu cung < cầu: giá cả lớn hơn giá trị, nghĩa là hàng hóa sản xuất ra có lãi, bán chạy. Nếu giá cả hàng hóa cao hơn giá trị nên mở rộng và đẩy mạnh sản xuất để tăng cung, ngược lại cầu giảm vì giá cả của hàng hóa tăng.
Nếu cung > cầu, hàng hóa sản xuất ra nhiều so với nhu cầu của thị trường, giá cả thấp hơn giá trị, hàng hóa khó bán, sản xuất không có lãi. Vì vậy, người sản xuất ngừng hoặc giảm sản xuất, nếu giá cả giảm thì cầu hàng hóa sẽ tăng.
Cung = Cầu: giá cả trùng hợp với giá trị. Do đó, nền kinh tế lúc này gọi là “bão hòa”.
Điều tiết lưu thông của quy luật giá trị dựa vào sự thay đổi của giá cả hàng hóa trên thị trường. Như vậy, sự biến động của giả cả trên thị trường không những chỉ rõ sự biến động về kinh tế, mà còn có tác động điều tiết nền kinh tế hàng hoá.
Thứ hai, kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, tăng năng suất lao động, thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển
Trong nền kinh tế hàng hoá, mỗi người sản xuất là một chủ thể có tính độc lập trong quá trình sản xuất. Vì vậy sự hao tổn lao động của các chủ thể cũng sẽ khác nhau, người sản xuất nào có hao phí lao động cá biệt nhỏ hơn hao phí lao động xã hội của hàng hoá sẽ có lợi và thu được lãi cao. Nhà sản xuất nào có hao phí lao động cá biệt lớn hơn hao phí lao động xã hội cần thiết sẽ thua lỗ.
Để giành lợi thế trong cạnh tranh, tránh nguy cơ vỡ nợ, phá sản, họ phải hạ thấp hao phí lao động cá biệt của mình sao cho nhỏ hơn hoặc bằng hao phí lao động xã hội cần thiết. Muốn vậy, nhà sản xuất phải dùng các biện pháp để tối đa hóa chi phí sản xuất, áp dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất để tăng năng suất nhằm tạo ra cho mình những lợi thế cạnh tranh.
Thứ ba, làm cho sự phân hóa người sản xuất hàng hóa thành người giàu, người nghèo
Nền kinh tế hàng hóa tạo ra sự phân hóa rõ rệt giữa những người sản xuất. Những người có điều kiện sản xuất thuận lợi, có trình độ, kiến thức cao, trang bị kỹ thuật tốt nên có hao phí lao động cá biệt thấp hơn hao phí lao động xã hội cần thiết, từ đó mà thu được nhiều lợi nhuận và họ trở thành người giàu. Từ đó, họ mở rộng thêm sản xuất, quy mô. Ngược lại những người không có được các lợi thế cạnh tranh sẽ dần thua lỗ, trở thành người nghèo. Lúc này, sẽ hội sẽ phân hóa nhiều tầng lớp, địa vị khác nhau.
Mặt tích cực của quy luật giá trị
Với nhiều sự tác động đến từ môi trường kinh tế – văn hóa – xã hội, quy luật giá trị có những mặt tích cực sau:
Tự động điều tiết tư liệu sản xuất và tư liệu lao động vào các lĩnh vực sản xuất khác nhau để phục vụ thị trường
Thu hút hàng hóa ở những nơi có giá trị thấp đến nơi có giá trị cao, tạo nên sự cân bằng hàng hóa trong các khu vực khác nhau
Kích thích việc cải tiến kỹ thuật trong sản xuất, tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm.
Kết luận
Bài viết trên nhằm chia sẻ một số kiến thức về quy luật giá trị. Hy vọng bài viết hữu ích với bạn. Đừng quên theo dõi BEPRO để không bỏ lỡ những kiến thức bổ ích nhé! Hoặc tham khảo thêm các dịch vụ của BEPRO tại đây bạn nhé!
